De Basis
Onderzoek naar de fundamenten van geloof en wereld
In De basis bespreekt Origenes de volgende vragen: wat is de kern van het christelijk geloof en wat zijn de fundamenten van de wereld? Hij sluit zich aan bij de apostolische traditie, maar beschouwt die niet als een massief blok: naast onderwerpen waarover de apostelen duidelijke uitspraken hebben gedaan, zijn er ook punten die nader onderzocht moeten worden. Aan dat onderzoek levert Origenes graag zijn bijdrage. Een groot aantal onderwerpen komt aan de orde: God, de ziel, de vrije wil, het begin van de wereld, de val van de 'rationele wezens', de strijd tegen de vijandige machten en het herstel van alle dingen en tenslotte het karaker en de uitleg van de Bijbel. In een open bespreking gaat Origenes uitvoerig in op deze onderwerpen en presenteert ze als een samenhangend geheel. Hij is vaak in discussie met opponenten en bestrijdt hun ideeën met rationele en aan de Bijbel ontleende argumenten.
In de eeuwen die volgden riep De basis heftige reacties op. Enkele speculatieve gedachten die Origenes in dit werk oppert, waren inzet van felle theologische debatten. Uiteindelijk leidden die ruim drie eeuwen na zijn dood tot een kerkelijke veroordeling.
In: Herademing, maart 2011, jrg.19 nr.71
"Al veert niet iedereen direct meer op bij alles wat hij schrijft, er valt bij zorgvuldig lezen nog altijd veel van hem te leren, met name in zijn bijbeluitleg. Maar goede wijn behoeft geen krans. Wie de moeite neemt Origines te volgen, stuit voortdurend op juweeltjes van gedachten." - Wim Reedijk
In: Benedictijns Tijdschrift, nr.4 2010
"Als geniaal kenner van de Griekse filosofie en de Bijbel was Origines (185-254) een scherpzinnige uitlegger van de schrift."
FB
In: Filosofie, jrg.20, nr.4, jul/aug 2010
"In de statige serie Damon Klassieken verscheen de vertaling van Peri archoon, over de grondbeginselen. Het is een van de vroegste werken van Origenes (185-253/4) en nog geschreven te Alexandrië."
(...)
"Die tekst is een van de boeiendste geloofsgetuigenissen en zowel de vertaling als de steeds zeer behulpzame toelichtingen zijn voortreffelijk."
(...)
"Erasmus schreef op 15 mei 1518 aan Johan Eck: (...) 'één pagina van Origenes leert mij meer van de christelijke wijsbegeerte dan tien van Augustinus.' - Dr. Charles Vergeer
In: Katholiek nieuwsblad, nummer 10, 12 maart 2010
"De tekst telt ruim 300 bladzijden en is van informatieve noten voorzien door de vertaler Freek Jan Berghuis, die ook een heldere inleiding schreef waarin hij aandacht besteedt aan leven en werk van Origenes. Ook gaat hij in op de aard van het boek, de idee?n die ter sprake komen en de verhouding tussen Origenes en de context van het Griekse denken. Achterin het boek staat een register van de bijbelcitaten." - Tjerk de Reus
In: NBDBiblion, 26 mei 2010
"Met uitvoerige inleiding en uitgebreide samenvatting van de inhoud."
In: Bress, april/mei 2010
"Dit boek is een vertaling van de originele Griekse Peri Archôn van kerkvader Origines (185-254). Er is eigenlijk maar één (klein) bezwaar te maken tegen dit boek en dat is de vertaling van de titel. Beter was geweest: 'Over de grondbeginselen' in de plaats van 'De basis'.
Voor het overige is dit een magistrale vertaling van een van de belangrijkste teksten uit het vroege christendom."
In: Reformatorisch Dagblad, 15 januari 2009
"Peri Archôn geeft een scherp inzicht in de denkwereld van een van de grootste, zij het ook omstreden, kerkvaders"
"Het werk van Origines geeft een helder beeld van de denkwereld van de vroegchristelijke kerkvaders"
In: Nederlands Dagblad Het Katern, 5 februari 2010
"In de inleiding van Peri Archôn stelt Origenes dat er onaantastbare doctrines zijn, die door de apostelen zijn overgeleverd.
Zij gaven echter vaak geen rationele gronden voor deze leerstukken. Tevens zijn er belangrijke theologische kwesties waarover de apostelen niets hebben geschreven. Onderzoek kan dus twee terreinen beslaan: de rationele gronden voor de apostolische leer en de terreinen die de apostelen braak lieten liggen voor verder onderzoek.
Origenes schroomt beslist niet deze twee velden van onderzoek met vaste tred te betreden.
Een schat aan inzichten en theorie?n ontvouwt hij in het werk: de goddelijke Drie-eenheid, de val van de schepping, de rationele wezens, het einde, het lichamelijke en het niet-lichamelijke, de engelen, het begin van de wereld en haar oorzaken, de ziel, de theodicee, de vrije wil, de goddelijke Schrift, de opstanding, het oordeel en nog veel meer behandelt hij op even bescheiden als scherpzinnige wijze. Daarbij valt op hoezeer hij Plato's mening deelt dat kennis de mens zal bevrijden en verbeteren, maar hoezeer hij eveneens inziet dat het menselijk verstand zijn grenzen al te spoedig heeft bereikt. Toch zal iemand niet verdwalen in Peri arch?n als hij enigszins op de hoogte is van de allegorische Bijbelinterpretatie van de geleerde, alexandrijnse Jood Philo (eerste eeuw), van de werken van Plato die handelen over de ziel en de aard van de kosmos, van de ethiek van de Stoa en van de gnostiek."
"De classicus Freek Jan Berghuis heeft met zijn vertaling van Peri Archôn een indrukwekkende prestatie geleverd. De vertaling is toegankelijk, de noten zijn verhelderend en de inleiding op het werk is evenwichtig. (...) bij een zo toegankelijke vertaling als die van Berghuis groeit het verlangen ook de Griekse en Latijnse bronteksten van dit gecompliceerde werk bij de hand te hebben."
"Uitgeverij Damon heeft een vrijwel foutloze uitgave verzorgd in de reeks Damon Klassiek, waarin eerder al vertaald werk van Lucretius, Seneca en Diogenes La?rtius verscheen." - Klaas Wierenga
Gerelateerde uitgaven
De lichamen en hun lusten
Van zichzelf bevrijd