René ten Bos en Hub Zwart over 'De ondergang van het Avondland'

Culturen

Het idee dat culturen niet alleen tot bloei komen en tot beschaving leiden, maar vervolgens ook weer ten ondergaan is niet aanlokkelijk, zeker niet voor een op vooruitgangsgeloof gestoelde cultuur. Is Oswald Spengler een fatalist die de hoop heeft opgegeven? Moeten we ons stoïcijns neerleggen bij de ondergang van onze cultuur? Dat is niet de lering die René Ten Bos uit Spengler trekt. Maar het inzicht dat culturen ten onder kunnen gaan, ook de onze, geeft volgens hem te denken.

Iedere cultuur wordt gekenmerkt door een bepaalde ‘denkstijl’ die bepalend is voor de ‘wijze waarop wij de werkelijkheid inrichten, modifceren en interpreteren’ stelt filosoof Hub Zwart. Zo wordt Spenglers Avondland gekenmerkt door de 'faustische' denkstijl waarin de controle over het eigen lot centraal staat. Dit is onder meer terug te zien in in onze expansiedrift, exploitatie, de opkomst van de natiestaat en ook onze op de ‘wil tot weten’ gestoelde moderne wetenschap. Volgens Hub Zwart staan we aan de drempel van een nieuwe tijd. Met Spengler geef hij een diagnose van onze huidige cultuur en schetst hij de contouren van een post-faustische cultuur.

De Ondergang van het Avondland

In De ondergang van het Avondland, in twee delen verschenen in 1918 en 1922, schetst Oswald Spengler een meeslepend panorama van de menselijke geschiedenis. Hij laat zien hoe culturen opkomen en vergaan, in een proces dat vergelijkbaar is met het komen en gaan van de seizoenen. Op basis van een analyse van acht grote culturen ontwikkelt Spengler een methode die hem in staat stelt het heden te duiden als een tijd van cultureel verval en voorspellingen te doen over de toekomst van onze westerse beschaving.

Denker des Vaderlands

René ten Bos (1959) is hoogleraar filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ten Bos is een bekende spreker voor zowel academisch als management publiek. In 2014 verscheen zijn gelauwerde monografie Water, die werd genomineerd voor de ECI-literatuurprijs. Met Bureaucratie is een inktvis won Ten Bos de Socratesbeker voor het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende Nederlandstalige filosofieboek uit 2015. In 2017 verscheen Dwalen in het antropoceen en werd hij verkozen tot Denker des Vaderlands.

Waar en wanneer:

Locatie: Collegezalencomplex, Mercatorpad 1, 6525 HS Nijmegen

Datum: 5-3-2018

Tijd: 19:30-21:00

Kosten: €5,- (Medewerkers van de RU, studenten, scholieren, Radboud Reflects-abonnees, Alumni Benefits Card-houders en PV Radboud-leden gratis)