‘Filosofie moet woorden geven als er geen woorden meer zijn.’
Het volk in de grot
Het volk in de grot
Later word ik filosoof
Dwalen in het antropoceen
Bureaucratie is een inktvis
René ten Bos
René ten Bos is de nieuwe Denker des Vaderlands en neemt plaats in een rijtje illustere namen: Marli Huijer, René Gude en Hans Achterhuis gingen hem voor. Gevraagd naar het nut van een Denker des Vaderlands noemt Ten Bos het ‘een overbodig instituut’. Toch vervult de tegendraadse Ten Bos de erefunctie graag en ziet hij veel mogelijkheden, bijvoorbeeld een jonger publiek enthousiasmeren voor de filosofie. Een paradox? Voor Ten Bos geen bezwaar, want filosofie is volgens hem bij uitstek de discipline die handelt in paradoxen.
Biografie
René ten Bos (1959) is hoogleraar filosofie en managementfilosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Tevens is hij vader van twee kinderen, voetbal- en schaakliefhebber, auteur van vele boeken, columnist voor Het Financiële Dagblad, poëzieminnaar en stamcaféganger. Al die zaken kent hij minstens zoveel gewicht toe als het hoogleraarschap.
Veelzijdig
Het werk van Ten Bos kenmerkt zich door zware thema’s die hij met humor en blijmoedigheid benadert. Met een brede grijns zet Ten Bos gangbare ideeën opzij en biedt een breed en kritisch perspectief. Hierbij schuwt hij geen enkel onderwerp. Zo analyseert hij net zo makkelijk de managementwereld als het dierenrijk, gendervraagstukken of onze omgang met de natuur.
Transparantie
Als Denker des Vaderlands wil Ten Bos onze hang naar transparantie – een rode draad in zijn werk –aan de kaak stellen. Al onze kwantificatiedrift en beheersingszucht ten spijt is de wereld minder doorzichtig dan wij vaak denken. Het provocatieve denken van Ten Bos bewijst zich dan ook daar waar fenomenen aan onze grip ontsnappen en juist daardoor de werkelijkheid spannender en rijker maken. Als Denker des Vaderlands wil hij via kronkelroutes, dwaalwegen en zijpaden problemen in hun complexiteit benaderen.
Paradoxen
Het is volgens Ten Bos niet de taak van de Denker des Vaderlands om meteen met de ‘morele hakbijl’ klaar staan, hij dient juist om te gaan met paradoxen. ‘Para betekent ‘tegen’, en doxa is ‘mening’. Het gaat er dus niet om een mening te hebben, maar om ertegenin te denken, of te laten zien dat een mening te makkelijk is, omdat er verschillende problematische kanten aan om het even welke mening zitten.’
Socratesbeker
Voor zijn boek over bureaucratie, Bureaucratie is een inktvis, ontving Ten Bos in 2016 de Socratesbeker voor het prikkelendste filosofieboek van het jaar. Water werd in 2014 genomineerd voor de ECI literatuurprijs. Ook zijn laatste boek, Dwalen in het antropoceen, waarin hij zich afvraagt of de mens een pest of een zegen is voor de aarde gooide hoge ogen en ontving lovende recensies. Ter ere van zijn denkerschap interviewde journalist Peter Henk Steenhuis hem uitgebreid over de belangrijkste thema’s in zijn werk, een gesprek dat werd gebundeld in Later word ik filosoof.
'In zijn boeken bevraagt Ten Bos alles, beschrijft elk standpunt. Het antwoord schuwt hij niet, maar liever stelt hij een wedervraag. Zijn vlijmscherpe analyses brengt hij in toegankelijk taalgebruik. Je kunt niet anders dan lachen om zijn droge, terloopse humor, omdat je het steeds weer niet verwacht... Hij sleurt je de diepte in en met elke grap zoom je uit, zodat je het grote geheel weer ziet. Ten Bos is ongekend goed in het stellen van kleine en grote vragen zonder de aandacht van de lezer te verliezen.' - interview bij benoeming tot Denker des Vaderlands in Boekenkrant.